Towarzystwo Białego Orła w Montrealu
- druga najstarsza organizacja polonijna w całej Kanadzie obchodzi w tym
roku swoje 120-lecie. Jej początki sięgają roku 1902, kiedy to założono
Towarzystwo Synów Polski. W roku 1925 połączyło się ono z inną organizacją
polonijną Towarzystwem Dramatycznym im. H. Sienkiewicza w jedno stowarzyszenie
- Towarzystwo Białego Orła. Temu połączeniu przyświecało powołanie
jednej silnej i widocznej grupy, która mogłaby udźwignąć ciężar postawienia
Domu Polskiego i intensywniej prowadzić działalność dla dobra
Polonii. Nadając Towarzystwu imię Orła Białego ówcześni
działacze chcieli wskazać na silne związki organizacji z Macierzą. Jedną
z pierwszych inicjatyw Towarzystwa było wybudowanie Domu Polskiego, które
zostało ukończone w roku 1929. Myśl o posiadaniu własnego gmachu
dojrzewała od lat, ale trudności finansowe i brak wytrwałości długo
niweczyły powzięte decyzje. Od chwili uroczystego otwarcia
domu przy ulicy Frontenac, rozpoczął się trwający po dzień dzisiejszy,
bujny okres życia towarzyskiego i kulturalnego montrealskiej
Polonii. W Domu Polskim miała miejsce niezliczona do dziś ilość imprez
kulturalnych, patriotycznych, towarzyskich, prywatnych.
Towarzystwo Białego Orła współpracowało
z wieloma organizacjami polonijnymi w Montrealu dla dobra całej polskiej
emigracji. Ta współpraca zawiązała się ze Związkiem Weteranów Polskich
im. J. Pilsudskiego, Polskim Klubem Sportowym, Polsko-Kanadyjskim
Klubem Obywatelskim itd. Ścisłe związki utrzymuje TBO z Kongresem Polonii
Kanadyjskiej, gdzie ma własnego delegata i posiada prawo udziału
we wszystkich decyzjach.
Towarzystwo odgrywało na przestrzeni
ponad stu lat istnienia, niebywałą rolę w podtrzymywaniu tożsamości narodowej
rodaków i Kanadyjczyków polskiego pochodzenia. Poprzez organizowanie różnych
akcji i imprez patriotycznych wszczepiało dumę i poczucie narodowej
tożsamości. Organizowano w "Białym Orle" uroczyste obchody świąt
narodowych , prelekcje, akademie rocznicowe wraz z odczytami, manifestacje
patriotyczne, wyświetlano polskie filmy historyczne, itd.
Członkowie grupy przyczynili
się do wybudowania dwóch polskich kościołów, a w czasie I i II wojny światowej
pomagali żołnierzom polskim i uchodźcom. Niosąc pomoc Ojczyźnie
partycypowali równocześnie w wysiłku wojennym Kanady zakupując rządowe
obligacje. TBO uczestniczyło w zbiórkach na Fundusz Obrony Narodowej
w 1939 r. i udostępniało pomieszczenia dla potrzeb pracowni krawieckich
w których szyto bieliznę i mundury dla wojska polskiego. Z ramienia organizacji
wysyłano paczki dla polskich żołnierzy do Francji, Holandii i Szkocji.
Ale działalność charytatywna trwała i później przez cały okres powojenny.
Członkowie TBO wspomagali zawsze tych wszystkich, którzy znajdowali się
w potrzebie. W ramach akcji milenijnej organizowali zbiórki na Fundusz
Milenijny i na Dom Starców Instytutu Dobroczynności w Montrealu. W okresie
"Solidarności" apelowali o pomoc dla polskich robotników oraz organizowali
zbiorki na "Solidarność" i KOR. Ofiarowali pomoc uchodźcom w latach 1980-81.
Wrota Domu Polskiego były otwarte
dla tych wszystkich, którym leżała na sercu wolna i niepodległa Polska.
W czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu, przyjmowano w nim
osobistości wielce zasłużone dla kraju: generałów, artystów, polityków.
Przebywali tam z wizytami m.in. generałowie B. Duch, K. Sosnkowski,
J. Haller, W. Anders, wielki śpiewak polski J. Kiepura, politycy
- S. Mikołajczyk, E. Raczyński J. Nowak-Jeziorański i inni.
W ostatnim gośćmi byli prof. A. Zybertowicz, prof. J. Żaryn i A.
Macierewicz. Gościna tych zasłużonych osobistości w siedzibie TBO
dawała Polonii impuls do dalszej ofiarnej pracy w służbie Ojczyzny.
Z kręgów TBO pochodzi wielu zasłużonych
patriotów. Weszli oni na stałe do historii Polonii montrealskiej,
ale i kanadyjskiej. Wśród nich widnieją takie nazwiska jak W. Antosz, K.
Stańczykowski, P. Staniszewski, M. Furman, F. Ławruszczuk, A. Kwiecień,
J. Krencisz, Z. Duński.
Przy TBO istnieje od 30 lat Klub
Złotego Wieku. Może on poszczycić się wieloma osiągnięciami
dzięki ofiarnej pracy zarządów i członków. Zorganizowano w nim liczne
pracownie rękodzieła. W roku 1982 zawiązał się klub sportowy "Białe Orły",
który odnosił wiele sukcesów w lidze piłkarskiej prowincji Quebec.
Zasługi TBO na wielu polach
działalności są dziełem szeregowych członków, zarządów i prezesów. Wśród
tych ostatnich wyróżnić należy F. Szeligę, M. Furmana, A. Kwietnia,
Z. Duńskiego, M. Sondeja, J. Grabasa, E. Śliza.
Wieloletnia działalność tej najstarszej
polskiej organizacji w Montrealu, przysparza chwały naszej Polonii.
Jesteśmy wdzięczni Towarzystwu Białego Orła za 110 lat uporczywej pracy
w dziele podtrzymywania polskich tradycji w Montrealu.
Radosław Rzepkowski |
