TOWARZYSTWO BIAŁEGO ORŁA W MONTREALU
1956 RUE FRONTENAC 
MONTRÉAL, QC H2K 2N4
TEL: (514) 524-3116
 
 
 
 

Ścisłe związki łączyły zawsze TBO ze znajdującą się w pobliżu Parafią Matki Boskiej Częstochowskiej. Związki te datują się od samego powołania parafii. Znaczącym ich świadectwem jest zacytowana wcześniej umowa pod­pisana w 1929 roku z "Białym Orłem" i nadająca parafii specjalne przywileje. Jeszcze w ostatnich dekadach XX wieku wielu aktywnych członków TBO było jednocześnie członkami Komitetu parafialnego: Franciszek Krukowski, Leon Nowacki, Piotr Partyka, Władysław Bielski. Większośćczłonków Towarzystwa zawsze przynależała do wspólnoty parafialnej i manifestowała swe przy­wiązanie do wiary katolickiej. To przede wszystkim dzięki ich wysiłkom wybu­dowano w roku 1917 pierwszy polski kościół przy ul. Montgomery. Ale z biegiem czasu kościół ten nie mógł już pomieścić wszystkich wiernych ze względu na nieustanny wzrost ilościowy polskich emigrantów. Równocześnie zwiększały się koszta utrzymania świątyni ze względu na starą zabudowę. Zrodziła się więc myśl postawienia nowej i większej świątyni. Inicjatorem pomysłu był ksiądz proboszcz Bernard Kaźmierczyk, który zakupił działki na wolnych placach przy ulicach Hochelaga i Gascon. O. Bernard był wielkim patriotą, pracującym przez wiele lat dla dobra polonijnej społeczności. Po zakończeniu II wojny światowej zawiązał się Komitet Budowy Parafii. W pier­wszych jego szeregach znaleźli się członkowie Towarzystwa Białego Orła: M. Furman, J. Krencisz, P. Leśny, P. Piejak, J. Hoffman, K. Łazowik, I. Lechman, M. Duński, A. Janicki. Wśród najhojniejszych fundatorów, którzy złożyli największe ofiary na budowę kościoła na czele znaleźli się również przedstawi­ciele "Białego Orła": M. Duński, M. Furman, B. Lewandowski, S. Matkowska, J. Franczuk, P. Banaś, W. Mizgała. Każda z tych osób zaofiarowała przynajm­niej 1.000 $. Nowy polski kościół przy ulicy Hochelaga i Gascon oddano do użytku wiernych w roku 1947.
Regułą stał się udział kapłanów parafii w uroczystościach na terenie TBO. Byli oni zawsze mile widzianymi gośćmi. Proboszczowie uroczyście poświęcili nowy, a potem przebudowany w roku 1961 Dom Towarzystwa. Znamiennym był też zwyczaj ślubowania przed proboszczem nowo wybranych zarządów i komisji TBO. Kapłani obecni na licznych imprezach wygłaszali mowy okolicznościowe, składali życzenia jubileuszowe, brali udział w manifestacjach patriotycznych i świętach narodowych. Na ich cześć organizowane były ban­kiety powitalne i pożegnalne. W 1955 roku witano tam nowego proboszcza Fryderyka Bałdygę, wieloletniego wikariusza, następcę zmarłego o. Bernarda. Uroczystość ta, na której zgromadziło się 700 rodaków, przybrała formę wielkiej manifestacji patriotycznej. Dnia 7 X 1956 r. miał miejsce bankiet z okazji prymicji księdza Edwarda Klimuszki, a 30 VI 1957 roku odbyła się uroczystość z okazji srebrnego jubileuszu kapłaństwa o. F. Bałdygi. W roku 1963 odbyła się niecodzienna uroczystość. Na jednym z bankietów o. Bałdyga wręczył prezesowi Z. Duńskiemu pierścień z białym orłem. Pierścień ten, który ksiądz proboszcz otrzymał od swego dziadka jako pamiątkę z Polski, miał sym­bolizować więzi łączące TBO z Polską. Ten pierścień-symbol miał być przekazywany każdemu kolejnemu prezesowi. Po śmierci o. F. Bałdygi Zenon Duński tak pisat w "Głosie Polskim" z dnia 23 VII1964 r.: Tradycyjnie w his­torii Polonii frontenackiej ścisła współpraca między Parafią M.B. Często­chowskiej a TBO za czasów ojca Fryderyka nabrała na sile i rozpędzie. Nie było w naszym Towarzystwie ważniejszego wydarzenia, w którym nie uczest­niczyłby kochany przez wszystkich kapłan. Toteż dla zasług, jakie położył u nas o. Bałdyga mianowany został członkiem honorowym i kapelanem [...]. W świetlicy dla młodzieży urządzonej w Domu Polskim pozostaną utrwalone ślady jego szlachetnej działalności w postaci specjalnej tablicy pamiątkowej "Nie zapominamy jego starań o repolonizację młodzieży".
Kilkaset osób zebrało się na bankiecie z okazji objęcia funkcji proboszcza przez o. L. Królikowskiego (1964) i na jego audiencji pożegnalnej w 1966 roku, kończącej 8-letnią służbę w parafii. W tym samym roku 1966 odbył się bankiet dla o. Ryszarda Gruzy z okazji nominacji na proboszcza Parafii Matki Boskiej Częstochowskiej. O. L. Królikowski odwiedził Montreal ponownie w roku 1974 będąc na uroczystości w "Białym Orle" z okazji 25-lecia przybycia do Montrealu polskich sierot wojennych z Afryki. On to osobiście postarał się o wstawiennictwo późniejszego papieża Pawła VI w sprawie przyjęcia powojen­nych polskich sierot do Kanady. Honorowymi gośćmi na tej uroczystości byli przedstawiciele duchowieństwa ąuebeckiego, byli opiekunowie i wychowaw­cy sierot. Dodajmy przy okazji, że o. L. Królikowski był autorem cenionej książki "Skradzione dzieciństwo".

W sali Białego Orła odbywały się też obchody 30-lecia kapłaństwa o. pro­boszcza Jana Bamboli (1971), 40-lecia kapłaństwa o. Szymona L. Grodzkiego i 25-lecia kapłaństwa o. Marka Ignaszewskiego (1984). Uroczystości z okazji 25- lecia święceń kapłańskich o. Jerzego Naglewskiego miały miejsce w roku 1988. Rok wcześniej obchodzono w Domu Polskim 70-lecie Parafii Matki Boskiej Częstochowskiej, a w roku 1977 - 70-lecie pierwszej polskiej parafii w Montrealu, która mieściła się przy kościele St-Vmcent de Paul na ulicy Ste- Catherine. Wszystkim tym uroczystościom towarzyszyły występy artystyczne, a kolacje przygotowywało Kolo Pań przy TBO. W Kole Pań szczególną ak­tywnością wykazywały się na przestrzeni minionych dziesięcioleci byłe prze­wodniczące: Zofia Duńska, Teodora Pochwala, Anna Jurewicz, Zofia Bierko, Waleria Łebkowska, Waleria Sapieżyńska, Stanisława Dziemian, Bronisława Lata, Helena Chudycz, Władysława Traczyk, Helena Cisowska, Helena Kwiatkowska, Zofia Smith. Wieloletnią i niezmordowaną działaczką Koła Pań była też Maria Sebastjańska. W Domu Polskim występował na licznych uroczystościach i imprezach parafialny chór młodzieżowy i dorosłych. Np. 22 maja 1955 chór parafialny M.B. Częstochowskiej wystąpił na koncercie pieśni polskich pod batutą ks. proboszcza Wiercińskiego wraz z solistką T. Zagożdon. Po koncercie recenzent pisał ("Głos Polski" z 16 VI1955): dobre zrozumienie treści śpiewanych piosenek, odpowiednie cieniowanie melodii, nierzadko dra­matyczne podkreślenie pewnych uczuciowych momentów, to znów umiejętne oddanie radosnych i beztroskich aspektów psychologicznych stanowią, wyda­je się, osiągnięcie zasadnicze zespołu, nie mówiąc już o czystej wymowie słowa polskiego. W TBO odbywały się też imprezy towarzyskie komitetu parafial­nego, z których dochód przeznaczano na potrzeby kościoła. Tradycją stały się też msze odprawiane w parafii za żyjących i zmarłych członków Towarzystwa, którzy pracowali na chwałę Polsld i Polonii. W roku 1956 po wypadkach poznańskich TBO zamówiło mszę świętą za poległych, przybywając ze sztan­darem spowitym żałobą. W roku 1984 delegacja TBO wzięła udział w mszy za duszę księdza Jerzego Popiełuszki, zamordowanego przez komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa. Parafia udostępniała swój biuletyn na ogłoszenia Towarzystwa. W 1961 roku okazała swą wdzięczność dla TBO ofiarując mu na przebudowę Domu Polskiego sumę 1.000 $. W czasie przebudowy Domu Polskiego Komitet parafialny przyjął na przechowanie ważniejszy sprzęt i urządzenia oraz oddał na okres przejściowy salę parafialną na potrzeby orga­nizacyjne TBO. W sali tej odbywały się zebrania Towarzystwa, a na jednym z nich (8 II 1961) uchwalono znowelizowany statut, wymagany dla nowego czarteru od władz Ouebecu. Wyżej przedstawione fakty wyraźnie wskazują na zażyłe i przyjazne więzi, jakie zawsze łączyły Towarzystwo Białego Orła i w położoną pobliżu parafię Matki Boskiej Częstochowskiej.
 

PRZEJDŹ DO SPISU TREŚCI / PRZEJDŹ DO NASTĘPNEJ STRONY