TOWARZYSTWO BIAŁEGO ORŁA W MONTREALU
1956 RUE FRONTENAC 
MONTRÉAL, QC H2K 2N4
TEL: (514) 524-3116
 
 
 
 

Sprawy młodzieżowe zajmowały zawsze ważne miejsce w pracach Towarzystwa Białego Orła. W paragrafie 5 art. ł Konstytucji czytamy: Do ważnych celów Towarzystwa Białego Orła, a Zarządu w szczególności, należy organizowanie młodzieży polskiej na zasadzie afiliacji i troska o jej przyszłość. Cel ten powinien być osiągnięty przez: a) podnoszenie ducha patńotycznego wśród młodzieży; b) krzewienie moralności, rozwój życia umysłowego i towarzyskiego, zachęcanie do kształcema i niesienia wzajemnej pomocy w pracy; c) zapoznawanie młodzieży z kulturą i tradycjami narodu polskiego oraz jego wkładem do kultury i cywilizacji świata, ze szczególnym uwzględnie­niem Kanady; d) organizowanie wykładów i odczytów z historii Polski i o wybitnych Polakach; e) popieranie polskiego ruchu harcerskiego i pomoc w organizowaniu klubów studenckich; f) kultywowanie śpiewu, muzyki i tańców narodowych, wystawianie sztuk teatralnych, urządzanie rozrywek i imprez sportowych.

Znamienny jest również ustęp zawarty w paragrafie 102 art. XIV Konstytucji: "W razie likwidacji Towarzystwa Białego Orla, cały majątek pozostały po Towarzystwie przeznaczony zostanie na kształcenie młodzieży polsko-kanadyjskiej, stosownie do miejscowych praw o stypendiach". Te sfor­mułowania świadczą o dalekosiężnym spojrzeniu twórców Konstytucji co się tyczy sprawy kształcenia młodego pokolenia Polaków zamieszkałych w Montrealu.
Jak już wspomniano, pierwszy Związek Młodzieży Polskiej w Montrealu pow­stał w 1907 roku i programowo związany był z Towarzystwem Synów Polski. Po jego rozwiązaniu w 1919 roku majątek Związku przekazano Synom Polski".

Od 1934 roku istniał przy TBO "Youth Club", czyli Klub Młodzieży. Ale próby wciągnięcia młodzieży do aktywnej działalności kulturalno-społecznej obserwowano już wcześniej. W tym celu powołano Komitet Oświatowy. Od początku swego istnienia TBO starało się też skupić młodzież w Kole Sportowym. W roku 1928 utworzono Klub Łyżwiarski. Była to pierwsza pols­ka sportowa organizacja w Montrealu. W tymże roku powołano Oddział Małoletnich, gdzie uczono muzyki, rewii i prowadzono ćwiczenia gimnasty­czne. Dzieci i dorastająca młodzież brały wówczas czynny udział w różnych uroczystościach, pochodach i występach grup etnicznych. Zarządy Białego Orła wkładały sporo wysiłku w popieranie ruchu młodzieżowego, zdając sobie sprawę, że organizacja nie dbająca o młode pokolenie kiedyś przestanie egzys­tować. Istniały okresy wzmożonego wzrostu liczby członków grup młodzie­żowych, ale i mizerne lata na tym odcinku działalności. W latach 1928-31 młodzież zbierała się gromadnie, czytała historię Polski i dzieła polskich pisa­rzy. Odbyło się wówczas wiele odczytów na tematy historyczne i literackie, m.in. na temat 100-letniej rocznicy wybuchu Powstania Listopadowego, 10- lecia Niepodległości Polski. Młodzież wraz z dorosłymi uczestniczyła w zbiera­niu funduszy i pożyczek na urządzenie wnętrza Polskiego Domu. W roku 1931 te formy aktywności zanikły. Złożył się na to kryzys gospodarczy, fakt doras­tania młodzieży, wstępowanie w związki małżeńskie, a także wyjazdy do innych miast Kanady. W roku 1932 zawiązało się młodzieżowe Koło Ama­torskie, które prowadziła dłuższy czas Maria Lato. To Koło, które zgrupowało 17 chłopców i 70 dziewcząt, przetrwało do roku 1943, kiedy to część młodzieży wstąpiła do wojska, a część weszła w dorosłe życie. Duże zasługi w rozwój Koła Amatorskiego wnieśli Z. Duński, K. Kryszak, Wójcicki i H. Ropeleski. Młodzież zorganizowała się ponownie w roku 1946, tym razem w Kole Młodzieży. Jego prezesem został Jan Bechta, wiceprezesem J. Samoszewski, sekretarzem pro­tokołowym H. Różycka, a skarbnikiem H. Krukowska. Dużą aktywność w Kole Młodzieży wykazywała Janina Pollock z domu Karpiak, będąca wielolet­nim członkiem tej organizacji. Popularna w kręgach młodzieży pracowała z oddaniem jako sekretarka w Centralnej Komisji Młodzieży biorąc udział w redagowaniu pisma młodzieżowego "Jutrzenka". W następnych latach na czele Koła stali: Wacław Pułaski, Józef Toczko i Bogdan A. Lewandowski. W lutym 1953 roku odbyło się w TBO zebranie młodzieży polskiej. Zostało ono zwołane na prośbę samej młodzieży, która pragnęła odgrywać większą rolę niż dotychczas w życiu Polonii. Na zebranie przybyło ponad 100 chłopców i dziewcząt, a Koło Młodzieży przy TBO stało się największym zespołem zorga­nizowanej młodzieży polonijnej na terenie Montrealu. Prezesem został wybrany Jan Bierko, wiceprezesem H. Jakusik, sekretarzem protokołowym H. Zagożdoń, a sekretarzem finansowym W. Steńko. W roku 1955 w zarządzie zasiadali: Ryszard Tomaszewski - prezes, Edmund Figiel - wiceprezes, Janina Soja - sekretarz, Edward Karpowicz - skarbnik. W latach 1956-1957 prezesem był Edmund Figiel, a wiceprezesem B. Kilimnik.

W latach 60-tych Koło Młodzieży przy Białym Orle przeżywało okres świetności. Posiadało własny program pracy, a nawet wydawało własny biule­tyn. Liczyło ponad 100 członków, którzy korzystali w pełni z usług Domu Polskiego. Byli to studenci uniwersytetów i college'ów, uczniowie szkół śred­nich i pracująca młodzież. W roku 1964 prezesem Kota Młodzieży został Franciszek Ajersch. Za jego kadencji Koło organizowało młodzieżowe festiwale artystyczne, którym przewodniczyła Irena Sendek. W roku 1965 na "święconce młodzież przekazała dla "Białego Orła" w symbolicznym geście flagę narodową Kanady. Stanowiło to wyraz podziękowania Towarzystwu za wieloletnią opiekę i podkreślało przynależność członków Koła również do środowiska kanadyjskiego. W Kole Młodzieży i polonijnym ruchu młodzieżowym udzielało się wiele młodych osób. Wśród nich szczególną aktywnością odznaczała się Irena Sendek, absolwentka Joseph Teacher College. Jej zamiłowaniem była gra na fortepianie, malowanie i kreślarstwo. Inna członkini, Maria A. Wojciechowska, została wybrana w roku 1964 Miss Polonii z okręgu Montreal. Wraz z Kołem Młodzieży TBO urządzało w latach 60-tych tradycyjnie "Dni Matki" z przygotowywanymi przez młodzież pro­gramami artystycznymi. Występował balet dziecięcy TBO pod kierownictwem E. Sosińskiej, chór dziecięcy z parafii M.B. Częstochowskiej, a także uczniowie szkoły sobotniej prowadzonej przez ss. Zmartwychwstanki. Prezentowały się też dziecięce zespoły taneczne "Tęcza" i "Małe Mazowsze". Niejednokrotnie w domu TBO odbywały się zabawy harcerzy "Andrzejki harcerskie", "Bale dziecięce Koła Przyjaciół Harcerstwa" i "Opłatki Harcerstwa Polskiego". Dochód z tych imprez przeznaczano na bieżące potrzeby harcerzy. Wśród członków powojennego pokolenia Koła Młodzieży przy TBO wyróżniała się także aktywnością Teresa Lewandowska, absolwentkaWydziału Arts w Loyola College. Jej pasją była gra na gitarze i piosenkarstwo ludowe. Idąc na rękę młodzieży, TBO udostępniało swe pomieszczenia na doroczne zebrania Rady Młodzieży Kongresu Polonii Kanadyjskiej. Za kadencji prezesa Edwina Gurskiego w latach 70-tych Koło Młodzieży uległo rozwiązaniu. W ostatnich dekadach, aby ponownie przyciągnąć młodzież do Polskiego Domu, organi­zowano zabawy dyskotekowe, bale młodzieżowe, zabawy karnawałowe, spotkania towarzyskie z orkiestrą "Novi". Były też próby zorganizowania drużyny harcerskiej (1981) i reaktywowania Kół Młodzieży. Próby te jak dotąd nie przyniosły spodziewanych rezultatów.
 

PRZEJDŹ DO SPISU TREŚCI / PRZEJDŹ DO NASTĘPNEJ STRONY