TOWARZYSTWO BIAŁEGO ORŁA W MONTREALU
1956 RUE FRONTENAC 
MONTRÉAL, QC H2K 2N4
TEL: (514) 524-3116
 
 
 
 

Historię Towarzystwa świętującego swój Jubileusz 100-lecia poprzedźmy przypomnieniem dziejów jego patrona. Nie bez powodu w roku 1925 nadano organizacji aktualną do dziś nazwę Towarzystwo Białego Orla. Ówcześni przedstawiciele stowarzyszenia chcieli w ten sposób podkreślić związki z Macierzą nawiązując do tradycji narodowej za pośrednictwem symbolu Państwa Polskiego. W tradycji tej, jak wiadomo, wiele miejsca zajęły walki zbrojne o niepodległość pod sztandarami Białego Orła. Istnieje na świecie - jak wiadomo - wiele przykładów wizerunku orła na godłach państwowych. Od pradawnych czasów był on bowiem symbolem wiary i zwycięstwa. Nie mamy jednak ostatecznej odpowiedzi na pytanie dlaczego orzeł został przyjęty za symbol naszego Państwa. Jedna z legend mówi nam o Lechu, który "znalazł w gnieździe orły białe, wziął za łeb to ptaszę, wzniósł miasto nieękazałe, Gnieznem nazwał miasto nasze." Abstrahując od tej legendy skierujmy się do źródeł historycznych. Już Gall Anonim w swojej kronice (XB w.) wspominał o "signa Polonia", czyli o znakach z wizerunkiem orła, jakie miały polskie wojs­ka walczące z Czechami. Inny dziejopisarz, Wincenty Kadłubek, mówił o znaku orła, pod którym walczyły wojska Kazimierza' Sprawiedliwego. Późniejszy kronikarz z czasów Przemysława n podaje, że nad orszakiem wojsk polskich wznosił się sztandar czarny jak węgiel z białym orłem. Fakty te jednak nie tłumaczą, skąd wziął się orzeł na polskich sztandarach. Jan Długosz poda­je, że znak orła białego nadał Bolesławowi Chrobremu cesarz Otton III podczas Zjazdu w Gnieźnie jako "wieczysty znak, aby podobnie jak Cesarstwo rzym­skie, które miało takiż znak, tylko w barwie czarnej, podbiło wszystkie ludy germańskie, tak Bolesław używając tego znaku, tylko na polu czerwonym, podporządkował sobie pozostałe ludy słowiańskie i pogańskie". Ten przekaz w świetle dzisiejszych badań może być uważany za najbliższy prawdzie. Czarny orzeł stał się bowiem herbem cesarzy nie wcześniej niż w XI wieku. Wśród Słowian czarny kolor nie był jednak popularny. Preferowano kolor biały, który był łubiany, mile widziany i symbolizował dobro. Wiemy, że od pradawnych czasów znany był wśród plemion słowiańskich sposób bielenia chat wapnem i białą glinką. Znano też kredę, a bielone płótno stanowiło podstawę ubioru słowiańskiego. Kolor czerwony natomiast, będący tłem dla białego orła, przejęty został z pogańskich wierzeń i obyczajów. Według tych wierzeń czer­wień posiadała moce magiczne, chroniące przed demonami, chorobami i zarazą. Stąd brało się zamiłowanie wczesnych Słowian i do tego koloru. Połączenie tych dwóch barw ucieleśniło się również w polskiej fladze naro­dowej.

Już za czasów Bolesława Chrobrego znajdujemy pierwszego orła na denarze. W pierwszych dekadach XIII wieku (1222-1230) pojawia się on na pieczęciach niektórych książąt jako herb osobisty i rodowy. Wówczas to przyjął postać heraldyczną z szeroko rozpostartymi skrzydłami i głową zwróconą w prawo. Orzeł przyozdobiony w koronę pojawił się po raz pierwszy na pieczęciach Przemysława U i Władysława Łokietka, stając się herbem rodu Piastów. 

Przemysław II koronując się na króla Polski w 1295 roku wprowadził na swej pieczęci wizerunek orła w koronie, ustanawiając tym samym herb odrodzonego Królestwa Polskiego. Minęło zatem 700 lat jak orzeł biały zaist­niał jako godło Polski. Herb ten przyjęli za swój własny wszyscy następni królowie Polski. Z czasem zaczęli umieszczać na jego piersi własne inicjały lub herby rodowe. Od czasów Władysława Jagiełły, orła białego zaczęto umieszczać na tarczach wraz z herbem Litwy. Przez wieki wizerunek orła ulegał licznym zmianom, dostosowując się do pojęć artystycznych epoki. W dobie kontrreformacji i baroku za Zygmunta HI Wazy nad koroną orła pojawił się nowy emblemat - jabłko z krzyżykiem. Następne wzory oficjalne przypadły na lata 1919 i 1927. Wizerunek z 1927 roku wprowadzony rozporządzeniem Prezydenta R.P., oparty na projekcie profesora Z. Kammskiego i wzorowany na godle z czasów Stefana Batorego, posiada kształt prawie identyczny z obo­wiązującym dzisiaj.
 

PRZEJDŹ DO SPISU TREŚCI / PRZEJDŹ DO NASTĘPNEJ STRONY